Τρίτη 11 Δεκεμβρίου 2012

Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Τὸ Χριστόψωμο


Μεταξ τν πολλν δημωδν τύπων, τος ποίους θ χωσι ν κμεταλλευθσιν ο μέλλοντες διηγηματογράφοι μας, διαπρεπ κατέχει θέσιν κακ πενθερά, ς κα κακ μητρυιά. Περ μητρυις λλωστε θ ποπειραθ ν διαλάβω τινά, πρς ποικοδόμησιν τν ναγνωστν μου.
Περ μίας κακς πενθερς σήμερον λόγος.
Ες τί πταιεν τυχς νέα Διαλεχτή, οτως νομάζετο, θυγάτηρ το Κασσανδρέως μπάρμπα Μανώλη, μεταναστεύσαντος κατ τν λληνικν πανάστασιν ες μίαν τν νήσων το Αγαίου.
Ες τί πταιεν ν το στείρα κα τεκνος; Εχε νυμφευθ πρ πταετίας, κτοτε δς μετέβη ες τ λουτρ τς Αδηψο, πεντάκις τς δωκαν ν πίη διάφορα τελεσιουργ βότανα, ες μάτην, γ μενεν γονος. Δύο τρες γύφτισσαι τς δωκαν ν φορέση περίαπτα θαυματουργ περ τς μασχάλας, εποσαι ατή, τι τοτο το τ μόνον μέσον, πως γεννήση, κα μάλιστα υόν. Τέλος καλόγηρος τς Σιναΐτης τ δώρησεν γιασμένον κομβολόγιον, επν ατ ν τ βαπτίζη κα ν πίνη τ δωρ. Τ πάντα μάταια.
π τέλους μ τν πελπισίαν λθε κα νάπαυσις τς συνειδήσεως, κα δν νόμιζεν αυτν νοχον. Τ ατ μως δν φρόνει κα γραία Καντάκαινα, πενθερά της, τις πέρριπτεν ες τν νύμφην ατς τ σφάλμα της μ ποκτήσεως γγόνου δι τ γρας της.
 
Εναι ληθές, τι σύζυγος τς Διαλεχτς το τ μόνον τέκνον τς γραίας ταύτης, κα ....
οτος δ συνεμερίζετο τν πρόληψιν τς μητρς το ναντίον τς συμβίας ατο. ν δν τ γέννα σύζυγός του, γενε χάνετο. Περίεργον, δέ, τι πς λλην τς ποχς μς ερώτατον θεωρε χρέος κα περτάτην νάγκην τν διαιώνισιν το γένους του.
κάστοτε, σάκις υἱὸς τς πέστρεφεν κ το ταξιδίου του, διότι εχε βρατσέραν, κα το τολμηρότατος ες τν κτοπλοΐαν, γραία Καντάκαινα ρχετο ες προϋπάντησιν ατο, τν δήγει ες τν οκίσκον της, τν διάβαζε, τν κατήχει, το βαζε μαναφούκια, κα οτω τν προέπεμπε παρ τ γυναικ ατο. Κα δν λεγε τ λαττώματά της, λλ τ αγάτιζε, δν το μόνο «μαρμάρα», τουτέστι στερα νύμφη της, τοτο δν ρκει, λλ’ το παστρη, πασσάλωτη, ξετσίπωτη κλπ. λα τ εχεν, « ποίσα, δείξα, κληρη».
καπετν Καντάκης, φλομωμένος, θαλασσοπνιγμένος, τ κουεν λα ατά, φαντασία το φούσκωνεν, ξερχόμενος ετα συνντα τος συναδέλφους το ναυτικούς, ρχιζαν τ καλς ρισες, καλς σς ηρα, πινεν πτ κτ ρώμια, κα μ τριπλν σκοτοδίνην, τν κ τς θαλάσσης, τν κ τς γυναικείας διαβολς κα τν κ τν ποτν, εσήρχετο οκαδε κα βάρβαροι σκηνα συνέβαινον τότε μεταξ ατο κα τς συζύγου του.
Οτως εχον τ πράγματα μέχρι τς παραμονς τν Χριστουγέννων το τους 186… καπετν Καντάκης πρ πέντε μερν εχε πλεύσει μ τν βρατσέραν το ες τν πέναντι νσον μ φορτίον μνν κα ρίφων, κα λπιζεν, τι θ ώρταζε τ Χριστούγεννα ες τν οκίαν του. λλ τν λογαριασμν τν καμνεν νευ το ξενοδόχου, δήλ. νευ το Βορρ, στις φύσησεν αφνιδίως γριος κα κλεισαν λα τ πλοα ες τος ρμους, που ερέθησαν. Επομεν μως, τι καπετν Καντάκης το τολμηρς περ τν κτοπλοΐαν. Περ τν σπέραν τς παραμονς τν Χριστουγέννων νεμος μετριάσθη λίγον, λλ’ οχ ττον ξηκολούθει ν πνέη. Τ μεσονύκτιον πάλιν δυνάμωσε.
Τινς ναυτικο ν τ γορ στοιχημάτιζον, τι, φο κατέπεσεν Βορρς, καπετν Καντάκης θ φθανε περ τ μεσονύκτιον. σύζυγός του μως δν το κε ν τος κούση κα δν τν περίμενεν. Ατη δέχθη μόνο περ τν σπέραν τν πίσκεψιν τς πενθερς της, συνήθως φιλόφρονος κα μηδιώσης, τις τ εχήθη τ παραίτητον «καλ δέξιμο», κα δι χιλιοστν φορ τ στερεότυπον «μ’ ναν καλ γυιό».
Κα ο μόνον, τοτο, λλ τ προσέφερε κα ν χριστόψωμο.
- Τ ζύμωσα μοναχή μου, επεν θει Καντάκαινα, μ γεια ν τ φς.
- Θ τ φυλάξω ς τ Φτα, δι ν’ γιασθ, παρετήρησεν νύμφη.
- χι, χι, επε μετ’ λλοκότου σπουδς γραία, τ δικό της φυλάει κάθε μία νοικοκυρ δι τ Φτα, τ πεσκέσι τρώγεται.
- Καλά, πήντησεν ρέμα Διαλεχτή, το λόγου σου ξέρεις καλλίτερα.
Διαλεχτ το γαθωτάτης ψυχς νέα, οδέποτε δύνατο ν φαντασθ ν ποπτεύση κακ τί.
«Πς τώπαθε πεθερά μου κα μο φερε χριστόψωμο», επε μόνον καθ’ αυτήν, κα φο πλθεν γραία κλείσθη ες τν οκίαν της κα κοιμήθη μετ τινς δεκαετος παιδίσκης γειτονοπούλας, τις τ κανε συντροφίαν, σάκις λειπεν σύζυγός της. Διαλεχτ κοιμήθη πολ νωρίς, διότι σκοπν εχε ν πάγη ες τν κκλησίαν περ τ μεσονύκτιον. νας δ το γίου Νικολάου μόλις πεχε πεντήκοντα βήματα π τς οκίας της.
Περ τ μεσονύκτιον σήμαναν παρατεταμένως ο κώδωνες. Διαλεχτ γέρθη, νεδύθη κα πλθεν ες τν κκλησίαν. παρακοιμωμένη ατ κόρη το συμπεφωνημένον, τι μόνον μέχρι ο σημάνη ρθρος θ μενε μετ’ ατς, θεν φυπνίσασα ατν τν δήγησε πλησίον τν δελφν της. Α δύο οκίαι χωρίζοντο δι τοίχου κοινο.
Διαλεχτ νλθεν ες τν γυναικωνίτην το ναο, λλ μόλις παρλθεν μισεια ρα κα γυν τς πτωχ κα χωλ δυστυχής, τις πηρέτει ς νεωκόρος τς κκλησίας, λθοσα τ λέγει ες τ ος.
- Δόσε μου τ κλειδί, λθε ντρας σου.
- ντρας μου! νεφώνησεν Διαλεχτ κπληκτος.
Κα ντ ν δώση τ κλειδ σπευσε ν καταβ δια.
λθοσα ες τν κλίμακα τς οκίας, βλέπει τν σύζυγόν της καταβρεκτον, ποστάζοντα δωρ κα φρόν.
- Εναι μισοπνιγμένος, επε μορμυρίζων οτος, λλ δν εναι τίποτε. ντ ν τ ρίξωμε ξω, τ καθίσαμε στ ρηχά.
- Πέσατε ξω; νέκραξεν Διαλεχτή.
- χι, δν εναι σου λέω τίποτε. βρατσέρα εναι σίγουρη, μ δύο γκουρες ραγμένη κα καθισμένη.
- Θέλεις ν’ νάψω φωτιά;
- ναψε κα δόσε μου ν’ λλάξω.
Διαλεχτ ξήγαγε κ το κιβωτίου νδύματα δι τν σύζυγόν της κα ναψε πρ.
- Θέλεις κανένα ζεστό;
- Δν μ’ φελε μένα τ ζεστό, επεν καπετν Καντάκης. Κρασ ν βγάλης.
Διαλεχτ ξήγαγεν κ το βαρελίου ονον.
- Πς δν φρόντισες ν μαγειρεύσης τίποτε; επε γογγύζων ναυτικός.
- Δν σ’ περίμενα πόψε, πήντησε μετ ταπεινότητος Διαλεχτή. Κρέας πρα. Θέλεις ν σο ψήσω πριζόλα;
- Βάλε, στ κάρβουνα, κα πήγαινε σ στν κκλησιά σου, επεν καπετν Καντάκης. Θ λθω κι γ σ λίγο.
Διαλεχτ θεσε τ κρέας π τς νθρακις, τις σχηματίσθη δη, κα τοιμάζετο ν πακούση ες τν διαταγν το συζύγου της, τις το κα δικ τς πιθυμία, διότι θελε ν κοινωνήση.
Σημειωτέον τι τν φράσιν «πήγαινε σ στν κκλησιά σου» βαψεν Καντάκης δι στρυφνς χροις.
- μάννα μου δ θ τώμαθε βέβαια τι λθα, παρετήρησεν αθις Καντάκης.
- κείνη εναι στν νορία της, πήντησεν Διαλεχτή. Θέλεις ν τς παραγγείλω;
- Παράγγειλέ της ν λθη τ πρωί.
Διαλεχτ ξλθεν. Καντάκης τν νεκάλεσεν αφνης.
- Μ τώρα εναι τρόπος ν πς σ στν κκλησιά, κα ν μ φήσεις μόνον;
- Ν μεταλάβω κι ρχομαι, πήντησεν γυνή.
Καντάκης δν τόλμησε ν’ ντείπη τί, διότι πάντησις θ το βλασφημία. Οχ ττον μως τν βλασφημίαν νδιαθέτως τν πρόφερεν.
Διαλεχτ φρόντισε ν στείλη γγελιοφόρον πρς τν πενθερν της, να δωδεκαετ παίδα τς ατς κείνης γειτονικς οκογενείας, ς θυγάτηρ κοιμήθη φ’ σπέρας πλησίον της, κα πέστρεψεν ες τν ναόν.

  Ὁ Καντάκης, στις πείνα τρομερά, ρχισε ν καταβροχθίζη τν πριζόλαν. Καθήμενος κλαδν παρ τν στίαν, βαρύνετο ν σηκωθ κα ν’ νοίξη τ ρμάρι δι ν λάβη ρτον, λλ’ ριστερόθεν ατο περάνω της στίας π μικρο σανιδώματος ερίσκετο τ Χριστόψωμον κενο, τ δρον τς μητρός του πρς τν νύμφην ατς. Τ φθασε κα τ φαγεν λόκληρον σχεδν μετ το πτο κρέατος
   Περ τν αγήν, Διαλεχτ πέστρεψεν κ το ναο, λλ’ ερε τν πενθερν τς περιβάλλουσαν δι τς λένης τ μέτωπον το υο ατς κα γοερς θρηνοσαν.
λθοσα ατη πρ λίγων στιγμν τν ερε κοκκαλωμένον κα πνον. πάρασα τος φθαλμούς, παρετήρησε τν πουσίαν το Χριστοψώμου π το σανιδώματος τς στίας, κα μέσως νόησε τ πάντα. Καντάκης φαγε τ φαρμακωμένο χριστόψωμο, τ ποον γραία στρίγλα εχε παρασκευάσει δι τν νύμφην της.
ατρο πιστήμονες δν πρχον ν τ μικρ νήσω. οδεμία νεκροψία νεργήθη. νομίσθη, τι θάνατος προλθεν κ παγώματος συνεπεία το ναυαγίου. Μόνη γραία Καντάκαινα ξευρε τ ατιον το θανάτου. Σημειωτέον, τι γραία, συναισθανθεσα κα ατ τ γκλημά της, δν μέμφθη τν νύμφην της. λλ τουναντίον τν περήσπισε κατ τς κακολογίας λλων.
Ἐὰν ζησε κα λλα κατόπιν Χριστούγεννα, στοργος πενθερ κα κουσία παιδοκτόνος, δ θ το πολ ετυχς ες τ γρας της.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...